Dzięgiel litwor -Syberian Health

Angelica archangelica L. (Angelica officinalis L, Archangelica officinalis Hoffm., Angelica sativa Mill.)

Dzięgiel litwor (Arcydzięgiel litwor, Arcydzięgiel lekarski, Dzięgiel wielki, Litwor, Anżelika)

Rodzina: Selerowate (Baldaszkowate) - Apiaceae, Umbelliferae

Дя́гиль (Дя́гиль лека́рственный, Ду́дник лека́рственный)

Angelica archangelica (Garden angelica, Wild celery, Norwegian angelica)

Pokrój

Okazała roślina, dorasta do 2,5 m wysokości (podgatunek nadbrzeżny osiąga 3 m), o silnym zapachu.

Łodyga

Gruba, naga, bruzdowana, nieowłosiona, rozgałęziona, pusta w środku w międzywęźlach.

Duże, 3–4-krotnie pierzaste, osadzone na długich ogonkach. Liście górne obejmują łodygę rozdętymi pochwami. Poszczególne listki są jajowate, na brzegu nierówno wcinane, ciemnozielone, od spodu sinozielone.

Kwiaty

Drobne, zebrane w duże, kuliste baldachy złożone, zielonkawo-żółte (u podgatunku typowego) i zielonkawo-białe (u podgatunku nadbrzeżnego). Kielich o pięciu niewyraźnych ząbkach. Płatków korony pięć, o długości ok. 1,5 mm. Pręcików pięć. Słupek dolny, z dwiema szyjkami. Pokryw brak, pokrywki płaskie i równowąskie, o długości mniej więcej takiej, jak baldaszki (u podgatunku nadbrzeżnego szczeciniaste i krótsze).

Owoc/Owoce

Duże rozłupki, składające się z 2 płaskich, jasnobrązowych niełupek.

Korzeń/Korzenie

Wyrastają z kłącza. Cienkie, podłużnie bruzdowane korzenie. Przełam jest nierózny. Przekrój poprzeczny wykazuje szarawobiałą, gąbczastą, wyraźnie promienistą korę z przewodami wydzielniczymi widocznymi w postaci brunatnych plam i jasnożółte lub szarawożółte drewno, w kączu otaczające szarawy lub brunatnawobiały rdzeń

Kłącze

Krótkie, o grubości 5 cm, pofałdowane i brunatne.

Surowiec zielarski

Korzeń arcydzięgla litworu – całe lub rozdrobnione, starannie wysuszone kłącze i korzeń.Angelicae Archangelicae radix

Zastosowanie

Surowiec pobudza czynności wydzielnicze, działa rozkurczowo, wiatropędnie, antyseptycznie, uspokajająco. Zwiększa wydzielanie soków trawiennych, śliny a także moczu i potu. Olejek eteryczny działa rozgrzewająco (przez drażnienie i powodowanie przekrwienie skóry) i nieznacznie przeciwbólowo. Korzeń arcydzięgla stosuje się w stanach skurczowych przewodu pokarmowego, bólach brzucha, atonii jelit, dolegliwościach trawiennych, dolegliwościach czynnościowych serca, zawrotach głowy, braku apetytu i wzdęciach, zatruciach pokarmowych, nikotynowych i alkoholowych[8], zdolności czyszczenia organizmu ze zbędnych produktów przemiany materii, stanach wskazujących na wyczerpanie nerwowe, bezsenność[9] oraz jako łagodny środek uspokajający. Olejek jest wykorzystywany do nacierania przy nerwobólach i bólach reumatycznych.