Goryczka żółta

Gentiana lutea L.

Goryczka żółta

Rodzina: Goryczkowate - Gentianaceae

Горечавка жёлтая

Great yellow gentian

Nierozgałęziona, wzniesiona i pusta w środku łodyga osiąga wysokość 1 m. Wyrasta ona dopiero w trzecim lub czwartym roku po wykiełkowaniu nasienia. Z jednego korzenia wyrasta jedna, lub kilka łodyg.

W drugim lub trzecim roku po wykiełkowaniu nasienia pojawia się tylko różyczka przyziemnych liści[3]. Są one duże, ciemnozielone, całobrzegie, o szerokoeliptycznej blaszce liściowej i unerwieniu niemal równoległym. Gdy za rok, lub dwa wyrośnie łodyga kwiatowa, również ona ma ustawione naprzeciwlegle liście. Dolne liście na łodydze przewężają się w krótki ogonek, górne liście są bezogonkowe i obejmują łodygę blaszką liściową.

Jaskrawożółte kwiaty wyrastają w górnej części łodygi na długich szypułkach w postaci gęstego okółka w kątach liści.

Eliptyczna torebka. Zawiera ona liczne i drobne nasiona brązowej barwy.

Posiada bardzo gruby i rozgałęziony korzeń szaro-białej barwy.  Powierzchnia jest brunatnawoszara, a barwa przekroju poprzecznego żółtawa lub czerwonawożółta, lecz nie czerwonawobrunatna. Korzeń jest podłużnie pomarszczony z występującymi niekiedy bliznami po korzonkach. Na rozgałęzieniach kłącza często występują szczytowe pąki zawsze otoczone przez blisko rozmieszczone blizny po liściach. Na wygładzonej powierzchni przekroju poprzecznego widoczna jest kora, zajmująca około ⅓ promienia, oddzielona dobrze zaznaczoną miazgą od niewyraźnie promienistego i głównie miękkiszowego drewna

Krótkie, mięsiste kłącze.

Korzeń goryczkiGentianae radix

Własności lecznicze goryczki odkrył starożytny lekarz Gentius.

Substancje goryczkowe zawarte w korzeniu drażnią kubki smakowe na języku, pobudzają wydzielanie soków żołądkowych, śliny, żółci, przy czym działanie to jest tym silniejsze, im bardziej chory jest układ pokarmowy. Pomaga przy nadkwasocie i niedokwasocie, braku apetytu, zaburzeniach trawienia, działa też ogólnie wzmacniająco na organizm. Używa się jej przed jedzeniem, w postaci odwaru lub spirytusowej nalewki, można też spożywać mielone korzenie (w ilości nie większej, niż na czubku noża). Często wchodzi w skład różnych mieszanek ziołowych i lekarstw. Preparaty z goryczki nie mogą być używane przez cierpiących na chorobę wrzodową żołądka.

Występuje w górach południowej i środkowej Europy oraz na Kaukazie. w Alpach jest rośliną pospolitą. W Polsce nie udokumentowano jej występowania. Dziko występuje wyłącznie w pasmie Karpat Wschodnich, na Babiej Górze jest gatunkiem introdukowanym.