Podbiał pospolity

  2. Rośliny lecznicze
  3. Podbiał pospolity
Podbiał pospolity (Białkuch, Ośla stopa, Końskie kopyto, Boże liczko, Kniat, Kaczyniec, Grzybień, Białodrzew, Gęsie łebki, Kwiat szczupaczy)

Tussilago farfara L.

Podbiał pospolity (Białkuch, Ośla stopa, Końskie kopyto, Boże liczko, Kniat, Kaczyniec, Grzybień, Białodrzew, Gęsie łebki, Kwiat szczupaczy)

Rodzina: Astrowate - Asteraceae (Compositae)

Ма́ть-и-ма́чеха

Coltsfoot

Łodyga kwiatostanowa wysokości do 30 cm. Bladożółta lub bladozielona, pokryta łuskowatymi, czerwonawymi liśćmi. Kłącze cienkie, czołgające się, długości do 1 m. Pędy kwiatostanowe bezlistne, pokryte łuskami.

Odziomkowe, długoogonkowe, duże, okrągławo-sercowate, z ząbkowanym brzegiem i płytkimi zatokami, pokryte od spodu srebrzystym meszkiem.

Mały, złocistożółty koszyczek na każdej łodydze kwiatonośnej. Na brzegu liczne języczkowate kwiaty żeńskie, w środku obupłciowe, lecz płonne kwiaty rurkowate.

Niełupki, duże i nagie, z białym puchem kielichowym.

Liść podbiału oraz rzadko kwiat podbiałuFolium Farfarae, Flos Farfarae

Naparem z podbiału leczyli już starożytni medycy – Hipokrates, Galen i Pliniusz. Bł. Hildegarda stosowała go przy wszystkich chorobach piersiowych i jako środek wykrztuśny. Przy astmie i przewlekłym kaszlu, a także podczas zapalenia oskrzeli wdychano przez rurkę dym z korzeni tej rośliny spalanych na węglu z drzew cytrusowych. Palono też – tak jak papierosy – jej specjalnie wysuszone i zwinięte liście. Wykorzystywano podbiał do leczenia schorzeń skórnych: ran, czyraków, wrzodów, ropni, odcisków, oparzeń, pękających brodawek u kobiet karmiących oraz przy tzw. róży i uporczywych bólach głowy.

Jako surowiec śluzowy o pewnej zawartości garbników liść podbiału ma zastosowanie głównie w stanach zapalnych i nieżytach dróg oddechowych, jamy ustnej i krtani. Wywiera działanie osłaniające (śluzy) i ściągające (garbniki). Powoduje spęcznienie i rozrzedzenie zalegającej wydzieliny oraz pobudzenie ruchów nabłonka rzęskowego, a tym samym wyzwala odruch wykrztuśny. Jednocześnie flawonoidy łagodnie obniżają napięcie mięśni gładkich górnych dróg oddechowych i oskrzeli oraz ułatwiają odkrztuszanie. Kwiaty podbiału ze względu na większą zawartość flawonoidów i olejku eterycznego a mniejszą śluzu i garbników wywierają silniejsze od liści działanie rozkurczowe, natomiast słabsze powlekające i ściągające.

Odwar z liści podbiału przygotowuje się zalewając 1 łyżkę liści 350 ml ciepłej wody i ogrzewanie do wrzenia. Po 3 minutach gotowania pod przykryciem należy odstawić odwar na 10 minut i przecedzić. Należy pić 3-5 razy dziennie ¼ do ⅛ szklanki między posiłkami przy kaszlu. Ten sam odwar stosuje się zewnętrznie do okładów na skórę przy stłuczeniach, zaczerwienieniu i siniakach.

Działanie niepożądane

Szczególne znaczenie, jako potencjalnie toksyczna, może mieć zawartość alkaloidu senkirkiny, którą stwierdzono w niektórych surowcach m.in. pochodzących z Australii i Norwegii. Może dawać efekty hepatotoksyczne. W surowcu pochodzącym ze środkowej i zachodniej Europy wykryto nietoksyczną tussilaginę.

Rodzime obszary jego występowania obejmują Europę, dużą część Azji oraz Algierię i Maroko. Rozprzestrzenił się również poza tymi obszarami jako gatunek zawleczony (m.in. w Ameryce Północnej).

W Polsce jest pospolity.