Pokrzywa zwyczajna -Syberian Health

Urtica dioica L. (Urtica gracilis Ait., Urtica holosericea Nutt., Urtica procera Muhl.)

Pokrzywa zwyczajna (Pokrzywka zwyczajna)

Rodzina: Pokrzywowate - Urticaceae

Крапи́ва двудо́мная

Common nettle (Stinging nettle, Nettle leaf)

Łodyga

Pojedyncza lub rzadko i słabo rozgałęziona, zwykle o wysokości od 0,4 m do 1 m, choć osiągająca czasem nawet do 3 m wysokości. Czterokanciasta, pokryta gęściej lub rzadziej szczeciniastymi, wydzielniczymi włoskami parzącymi. Pod ziemią roślina wytwarza silnie rozgałęzione i drewniejące z wiekiem rozłogi. Z węzłów kłącza wyrastają włókniste korzenie.

Liście

Ulistnienie nakrzyżległe. Z węzłów poza parą liści wyrastają równowąskie przylistki o długości 5–8 mm (rzadko krótsze – do 2 mm). Ogonki liściowe osiągają od 2,5 do 4 cm długości i są owłosione włoskami parzącymi podobnie jak łodyga. Blaszka liściowa ma zmienny kształt, od szerokojajowatego po wąskolancetowaty, i rozmiary od 5 do 13 cm długości (rzadko jeszcze dłuższa) i 2,5–6 cm szerokości. Liście są z brzegu grubo piłkowane, czasem podwójnie (na brzegu mają 15–21 grubych ząbków). Koniec blaszki jest zaostrzony, zwykle długo. Z sercowatej nasady wychodzą 3 lub 5 żyłek z wiązkami przewodzącymi, które łukowato wygięte łączą się anastomozująco, poprzez 3–5 wtórnych rozgałęzień. Górna strona liścia pokryta jest z reguły rzadkimi włoskami parzącymi, podczas gdy od spodu są one liczne[5]. Liścienie są owalne o szerokości do 1 mm i długości od 1,5 do 4 mm, z wycięciem na końcu[12]. Młodociane liście siewki są szerokojajowate, na brzegu grubo piłkowane, przy czym ząbki są zaokrąglone. Młoda roślina jest luźno owłosiona, włosków parzących jest niewiele

Kwiaty

Roślina jest przeważnie dwupienna (u podgatunków północnoamerykańskich jednopienna). Kwiaty niepozorne (do 1,5 mm średnicy), zielone, z czterodzielnym okwiatem, zebrane są w luźne lub gęste groniaste kwiatostany dłuższe od ogonków liściowych, wyrastające z pachwin liści (im lepszy dostęp do światła tym bardziej gęste i sztywne są kwiatostany). W kwiatach męskich znajdują się 4 pręciki (powstaje w nich do 30 tys. ziaren pyłku), w żeńskich obecny jest jeden jednokomorowy słupek utworzony z dwóch owocolistków z pędzelkowatym znamieniem. Kwiatostany żeńskie są zwieszone po przekwitnięciu

Owoc/Owoce

Jednonasienne, jajowate lub wąskoeliptyczne i lekko ścieśnione orzeszki o długości do 1,2 mm, otoczone trwałymi listkami okwiatu i często z zachowanymi resztkami słupka na szczycie. Jedna roślina wytworzyć może ok. 22. tys. owoców, przy czym w przypadku roślin rosnących w cieniu liczba ta bywa znacznie mniejsza i sięga tylko 500 owoców. Masa 1 tysiąca owoców wynosi od 0,16 do 0,26 g. Zrzucane są całe owocostany.

Surowiec zielarski

Liść pokrzywy , ziele pokrzywy , korzeń pokrzywy z rozłogami, nasiona pokrzywyFolium Urticae, Herba Utricae dioicae, Radix Urticae, Semen Utricae dioicae

Zastosowanie

Wyciągi wodno-alkoholowe z korzenia, zawierające sitosterole wykorzystywane są w leczeniu łagodnego przerostu prostaty, w początkowym stadium choroby. Nie likwidują choroby, ale spowalniają jej rozwój i właśnie hamowanie przerostu prostaty jest najczęstszym zastosowaniem leczniczym korzenia pokrzywy w nowoczesnej medycynie. Pokrzywa jest środkiem pomocniczym w leczeniu cukrzycy typu 2 (liście i ziele obniżają nieznacznie poziom cukru we krwi). Jest też stosowana w stanach zapalnych dróg moczowych i skóry. Wpływa dodatnio na procesy przemiany materii (za sprawą bogactwa witamin i pierwiastków śladowych), pobudza działalność gruczołów wydzielania wewnętrznego, z powodu flawonoidów, garbników i witaminy K działa przeciwkrwotocznie, zwiększa poziom hemoglobiny i liczbę erytrocytów, poprawia perystaltykę jelit. Szczególnie polecana jest na wiosenne osłabienie, gdyż stwierdzono w surowcach istnienie czynników pobudzających wytwarzanie interferonu i antygenów wirusowych, oraz przy anemii. Używana miejscowo sprzyja gojeniu się ran, czyraków i wrzodów. Chlorofil otrzymywany z pokrzywy wykorzystuje się w leczeniu choroby popromiennej. Z pokrzywy i krwawnika sporządza się płynne wyciągi, które stosowane do wewnątrz tamują krwawienia nosa, jelit, macicy i płuc. Pokrzywa działa słabo moczopędnie, ale hamuje resorpcję zwrotną przyśpieszając eliminowanie z krwiobiegu chlorków, mocznika i szkodliwych produktów przemiany materii (działanie w tym zakresie korzeni jest silniejsze niż liści). Przetwory z liści pokrzywy pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, mają także nieznaczne działanie żółciopędne. Ułatwiają trawienie, przyswajanie pokarmów, zmniejszają stany zapalne przewodu pokarmowego i przeciwdziałają mało nasilonym biegunkom. W celu poprawienia obrazu krwi, a także regulacji jej ciśnienia i pracy serca, przy cierpnięciu kończyn zaleca się zażywanie jednej łyżeczki dziennie miodu pokrzywowego.

Istnieją doniesienia pokazujące, iż ukłucia pokrzywy mają działanie przeciwbólowe w chorobie zwyrodnieniowej stawów. W badaniach nie zaobserwowano wystąpienia objawów niepożądanych takiej terapii z wyjątkiem przemijającej wysypki. Podrażnianie skóry w okolicach niedomagających stawów pomagać ma z powodu poprawienia krążenia i usuwania w ten sposób toksyn odpowiedzialnych za choroby reumatyczne. Korzystne działanie ma mieć na takie stawy również sam kwas mrówkowy zawarty w komórkach włosków parzących.

Wyciągi z organów podziemnych pokrzywy hamują aromatazę i obniżają stężenie SHBG, dzięki czemu mogą być stosowane przy nadmiarze aromatazy, który u mężczyzn powoduje ginekomastię, a u kobiet hirsutyzm.

Z badań na gryzoniach wynika, że wyciąg z pokrzywy zwyczajnej ma działanie łagodzące niepożądane skutki chemioterapii przy użyciu cisplatyny, a olej z jej nasion łagodzi sztucznie wywołane stany zapalne jelita.