Serdecznik pospolity

Leonurus cardiaca L.

Serdecznik pospolity

Rodzina: Jasnotowate (wargowe) - Lamiaceae (Labiatae)

Пусты́рник серде́чный (Пусты́рник обыкнове́нный)

Motherwort

Roślina osiągająca wysokość 30 -150 cm. Z kłącza wyrasta kilka łodyg. Cała roślina jest dość silnie owłosiona i wydziela słaby, nieprzyjemny zapach.

Owłosiona, podłużnie prążkowana, czterokanciasta o szerokości około 1 cm, pusta

Dolne liście są jajowatokoliste, dłoniastosieczne, 3– do 5–klapowe, rzadko 7–klapowe, o klapach nieregularnie ząbkowanych. Górne liście są całkowicie lub niewyraźnie trójdzielne, lancetowate o brzegu piłkowanym i nasadzie klinowatej. Górna powierzchnia liści jest zielona, słabo owłosiona, dolna powierzchnia jest jasnozielona, gęsto owłosiona z wyraźnym unerwieniem dłoniastym i siateczkowatym.

Pojedyncze, drobne kwiaty wyrastają w nibyokółkach w kątach wąskich przysadek, zarówno na głównym pędzie, jak i na rozgałęzieniach. Są to kwiaty grzbieciste; warga górna 2-łatkowa, różowa i na brzegach silnie owłosiona, warga dolna z 3 całobrzegimi łatkami, purpurowo-biała z żółtym odcieniem, czerwono cętkowana. Korona ma długość do 12 mm, jej rurka jest rozszerzona i posiada w gardzieli pierścień włosków. Kielich 5-działkowy i 5-nerwowy, znacznie krótszy od korony. Jego jajowato-trójkątne działki zakończone są szydlasto zakończone. Pręciki dużo dłuższe od korony. W każdym kwiatku cztery wyrastające w jednym rzędzie dwusilne pręciki dłuższe od rurki korony.

Rozłupnia zawierająca 3 graniaste rozłupki.

Ziele serdecznikaLeonuri cardiacae herba

Uspokajające i regulujące pracę serca, ściągające, przeciwskurczowe, obniżające ciśnienie krwi, słabo moczopędne i wiatropędne.

Wewnętrznie alkoholowy wyciąg stosowany jest przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego; bólach brzucha (zmniejsza skurcze jelit), wzdęciach, zbiegunkach, zaparciach, biegunkach. Używany jest przez kobiety w okresie przekwitania, przy nadmiernej pobudliwości nerwowej, bezsenności, lęku, histerii, skłonności do płaczu, a także przy dusznościach, bólach i zawrotach głowy, bolesnym miesiączkowaniu i nadciśnieniu.

Zewnętrznie może być używany do przemywania ran i oparzeń.

Rodzimy obszar występowania obejmował niemal całą Europę oraz Turcję. Obecnie rozprzestrzenił się i jest pospolity w całej Ameryce Północnej i Europie, a występuje także miejscowo w Ameryce Południowej i Australii.

W Polsce jest częsty na niżu, rzadki w górach. Dawniej był w Polsce uprawiany jako roślina lecznicza, obecnie występuje jako relikt dawnych upraw. Status gatunku we florze Polski: najprawdopodobniej kenofit, być może archeofit.